Vai trò kế toán tài chính trong định hình tương lai xanh

Đại dịch Covid-19 đã gây ra sự xáo trộn chưa từng có đối với các nền kinh tế và hệ thống tài chính. Trước yêu cầu phải phục hồi khẩn cấp, một số chuyên gia tài chính tin rằng đây là lúc chúng ta có thể đặt cược vào tài chính xanh để tái xây dựng nền kinh tế trên một nền tảng công bằng hơn nhờ vào đội ngũ nhân lực kế toán tài chính. 

Các nhà đầu tư đã rất tin tưởng vào tài chính xanh trong suốt thời kỳ mà thị trường hỗn loạn như trong vài tháng qua. Dòng tiền đầu tư vào các quỹ môi trường (Environment), xã hội (Social), và quản trị doanh nghiệp (Governance) (Viết tắt là ESG) duy trì ổn định ở mức khoảng 4 tỷ USD mỗi tháng, xuyên suốt từ tháng 1 đến tháng 3 năm nay.  

Trong khi đó, theo các dữ liệu từ Morgan Stanley và Bloomberg, dòng tiền đầu tư vào các quỹ giao dịch trao đổi vốn cổ phần hàng đầu của Mỹ cho thấy những biến động đáng lo ngại. Các dữ liệu này đã chỉ ra tầm nhìn chung cho một tương lai ít khí thải carbon, cân bằng và công bằng hơn ngay cả khi dịch Covid-19 đã khiến hàng triệu người thất nghiệp, khiến nhiều doanh nghiệp bị đình trệ và làm tê liệt hệ thống tài chính toàn cầu.  

“Đại dịch Covid-19 – và cách chúng ta đối phó với nó – là mối đe dọa nghiêm trọng không chỉ đối với sức khỏe của con người mà còn với cả những khoản đầu tư và hệ thống tài chính vốn ổn định của chúng ta”, Matthew McAdam, giám đốc PRI – Khu vực Châu Á Thái Bình Dương cho biết. ‘Cuộc khủng hoảng đã đặt ra những nghi vấn về việc liệu hệ thống tài chính toàn cầu của chúng ta có đang phù hợp hay không” 

McAdam tin rằng việc đầu tư có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc đưa hệ thống trở lại đúng hướng. “Các nhà đầu tư có thể hành động ngay lúc này để giảm thiểu thiệt hại lâu dài”, ông nói. “Họ có thể bắt đầu bằng cách đưa ra những tín hiệu công khai về sự hỗ trợ của họ dành cho các công ty và chính phủ vì trách nhiệm với toàn bộ nền kinh tế.” 

Triển vọng dài hạn 

Nhận ra giá trị của tài chính xanh, các nước châu Á đã không ngừng thúc đẩy các chương trình nghị sự về vấn đề này trong những năm gần đây. 

Một điều khác mà các nhà đầu tư có thể làm là sử dụng sức ảnh hưởng của mình để đảm bảo các công ty đang quản lý trong dài hạn thông qua việc đánh giá cách họ đối xử với nhân viên, nhà thầu, nhà cung cấp và hành động có trách nhiệm khi đưa ra quyết định về giá cả và mức độ cung ứng hàng hóa dịch vụ vì nhu cầu sức khỏe và kinh tế của xã hội trong cuộc khủng hoảng. 

“Những hành động mà các công ty và nhà đầu tư thực hiện trong những tuần và tháng tới sẽ đặt nền móng bền vững cho các cổ đông và nền kinh tế toàn cầu”, McAdam nói. 

Quan trọng hơn, không chỉ là phục hồi kinh tế, tài chính xanh cũng đã giúp các công ty đối phó với cuộc khủng hoảng hiện tại tốt hơn. Nadira Lamrad, trợ lý giám đốc về tính bền vững và tư vấn ESG tại Hội đồng môi trường kinh doanh có trụ sở tại Hồng Kông cho biết Covid-19 đã khiến nhiều người nhận ra rằng ESG đã giúp bảo vệ giá trị của công ty. Bà trích dẫn một báo cáo Morningstar gần đây cho thấy các quỹ đầu tư bền vững đã vượt qua đại dịch tốt như thế nào. 

Tương tự, dữ liệu của UBS cho thấy trái phiếu xanh thường ổn định hơn. Mức giảm tối đa của nó khoảng -7% so với -12% của trái phiếu doanh nghiệp trên toàn cầu, tính từ ngày 6 đến ngày 20 tháng 3, khi toàn bộ thị trường giảm mạnh. Các nhà phân tích của UBS nhấn mạnh rằng đầu tư vào trái phiếu xanh đã ‘được chứng minh là đúng đắn, an toàn hơn là đầu tư vào các khoản nợ đầu tư. 

“Điểm nổi bật trong cuộc khủng hoảng này là nó đã mở ra tầm quan trọng trong khả năng phục hồi của một công ty. Chúng ta thực sự cần phải thay đổi các ưu tiên của mình theo hướng phục hồi, thay vì chỉ cắt giảm chi phí, hoạt động, hiệu suất”, Lamrad nói. ‘Các công ty cần đầu tư vào ESG và các chiến lược dự phòng để vượt qua những giai đoạn như thế này”. 

Thật vậy, Lamrad tin rằng “những sự kiện bất ngờ” như vậy sẽ xuất hiện thường xuyên hơn. “Chúng ta đang chứng kiến nhiều sự kiện cực đoan và khả năng là những sự kiện này sẽ xảy ra thường xuyên, tác động đáng kể đến hoạt động kinh doanh”, bà nói. “Đây là lý do tại sao tôi khuyến khích doanh nghiệp coi rủi ro ESG là rủi ro kinh doanh và phát triển các chiến lược để tăng cường khả năng phục hồi lâu dài”. 

Nhận ra giá trị của tài chính xanh, các nước châu Á đã không ngừng thúc đẩy các chương trình nghị sự về vấn đề này trong những năm gần đây. Bảng xếp hạng chỉ số tài chính xanh toàn cầu được công bố vào tháng 3, đã xếp hạng các thành phố lớn như Bắc Kinh, Thượng Hải, Thẩm Quyến, Seoul, Singapore, Tokyo và Hồng Kông, nằm trong top 20 đến 36 trên 67 thành phố trên thế giới. 

Trung Quốc đang dẫn đầu cuộc đua 

Làn sóng đầu tư xanh đang bùng nổ một cách mạnh mẽ 

Với các thành phố đạt chỉ số cao, Trung Quốc đã có những bước tiến lớn trong việc thúc đẩy tài chính xanh. “Trung Quốc đã dẫn đầu cuộc đua với trái phiếu xanh và năm ngoái. Theo đó, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã sửa đổi khung đánh giá vĩ mô để đưa hình thức cho vay xanh và trái phiếu xanh vào, điều này khuyến khích phát triển tài chính xanh ở các ngân hàng”, McAdam nói. Năm ngoái, đợt phát hành trái phiếu xanh hàng năm của Trung Quốc đã vượt quá 361 tỷ Nhân dân tệ, tăng 56% so với 231 tỷ Nhân dân tệ trong năm 2016. 

Hiện Trung Quốc cũng đã nỗ lực nhiều hơn thế. Một ví dụ điển hình là họ đã công bố chính sách môi trường bắt buộc cho tất cả các công ty đã niêm yết sẽ có hiệu lực trong năm nay. “Năm 2020, Trung Quốc sẽ thực hiện các tiêu chuẩn tài chính xanh sao cho hài hòa với sự khác biệt giữa các cơ quan quản lý và công cụ tài chính trong quá khứ’, Wang Yao, tổng giám đốc Viện Tài chính xanh quốc tế tại Đại học Tài chính và Kinh tế Trung ương Bắc Kinh, cho biết trong một nghiên cứu. ‘Trung Quốc đồng thời cũng đang trong quá trình ban bố nhiều chính sách tài chính xanh hơn”. 

Những nỗ lực để thúc đẩy tài chính xanh cũng đang có được chỗ đứng tại Hồng Kông. Vào tháng 5, Nhóm chỉ đạo liên ngành đã được thành lập với mục đích giúp thành phố tiến nhanh hơn tới mục tiêu tài chính xanh và bền vững. 

Việc thành lập nên nhóm này được xem là một nỗ lực, có sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý tài chính và các cơ quan chính phủ của đặc khu hành chính, nhằm kiểm tra các vấn đề chính sách và quy định, tạo điều kiện cho sự thực hiện và điều phối chính sách, theo dõi các xu hướng phát triển, cùng một số nhiệm vụ khác. 

Tương tự như Trung Quốc, Hồng Kông yêu cầu tất cả các công ty đã niêm yết phải báo cáo vai trò của hội đồng quản trị ESG, cũng như đưa ra đánh giá về tác động của biến đổi khí hậu từ tháng 7. 

Trong thế giới hậu Covid-19, nơi mà sự phục hồi kinh tế là tâm điểm, tài chính xanh có thể là một giải pháp lâu dài. Laura Cha, chủ tịch của Sở giao dịch chứng khoán Hồng Kông nói: “sự bền vững sẽ là động lực của nền kinh tế thịnh vượng, của khả năng phục hồi tài chính và các chiến lược đầu tư trong những thập kỷ tới”. 

Bùng nổ cho trái phiếu bền vững 

Theo dõi khu vực châu Á – Thái Bình Dương, McAdam cũng nhận thấy rằng các vấn đề trái phiếu chính phủ với tính bền vững đang bùng nổ. Năm ngoái, Hàn Quốc đã phát hành một trái phiếu chính phủ trị giá 500 triệu USD để hỗ trợ chương trình nghị sự xanh, xây dựng các tổ chức phát hành ở Hồng Kông và Indonesia. 

Các thành viên khác của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) gồm 10 quốc gia đang có những bước tiến đáng kể. Cơ quan tiền tệ Singapore đang xem xét các hoạt động bền vững của các ngân hàng như là một phần trong việc đánh giá giám sát và đã thiết lập chương trình đầu tư xanh trị giá 2 tỷ USD để thúc đẩy tăng trưởng trong tương lai. Trong khi đó, cơ quan quản lý chứng khoán Malaysia đã đưa ra hướng dẫn về các quỹ bền vững trong năm 2017 và ngân hàng trung ương hiện đang phát triển một chương trình phân loại xanh cho các ngân hàng và công ty bảo hiểm. 

“Bên cạnh các mã quản lý hiện đã được giới thiệu ở tám thị trường lớn của châu Á, các biện pháp này được thiết kế để tác động đến dòng vốn đối với các doanh nghiệp và hoạt động của nó sẽ hỗ trợ cho việc chuyển đổi sang các nền kinh tế có khí thải carbon thấp và bền vững trong khu vực”, McAdam nói. 

Một số chuyên gia tài chính thậm chí còn thúc đẩy chương trình nghị sự hơn nữa để ủng hộ một mô hình toàn diện tập trung vào tài chính bền vững. 

“Về cơ bản, tính bền vững phải toàn diện và không chỉ tập trung vào tài chính xanh”, Constance Chalchat, người đứng đầu công ty bộ phận thu hút đầu tư tại BNP Paribas CIB, cho biết trong một bài bình luận. Bà lập luận rằng các chính sách trước khi bùng phát dịch tập trung chủ yếu vào môi trường, nhưng bụi phóng xạ đòi hỏi phải có phản ứng ngay lập tức đối với các vấn đề từ bất bình đẳng và giáo dục đến hành động khí hậu và đa dạng sinh học. 

“Các nhà đầu tư và nhà phát hành nhận thức được vai trò quan trọng mà họ có thể đóng trong kênh tài chính để hỗ trợ những nỗ lực này”, bà nói. Một lộ trình để tập trung tài chính bền vững vào một số mục tiêu phát triển bền vững “chưa bao giờ quan trọng hơn vào lúc này”. 

PRI có cùng tầm nhìn. “Khi tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng bị ảnh hưởng Covid-19 bắt đầu lắng xuống, cách tiếp cận phục hồi phải phù hợp với các ưu tiên chính khác: đặc biệt là tình trạng khẩn cấp về khí hậu và đa dạng sinh học và mức độ bất bình đẳng”, nhóm này cho biết. “Cuộc khủng hoảng đã nhấn mạnh sự chú ý rằng các vấn đề xã hội, bao gồm các hoạt động lao động mới nổi, phải nhận được trong cộng đồng đầu tư có trách nhiệm”. 

Nhân lực Kế toán tài chính là chìa khóa để đầu tư xanh 

Nhân lực kế toán tài chính có vai trò then chốt trong sự tăng trưởng của tài chính xanh 

Nhân lực kế toán tài chính đóng một vai trò quan trọng trong việc chuẩn bị cho một lộ trình xanh và bền vữn giúp kinh tế thế giới để phục hồi sau Covid-19. 

David Broadstock, trợ lý giáo sư kinh tế và là phó giám đốc tại Trung tâm kinh tế và tài chính bền vững của Đại học Bách khoa Hồng Kông cho biết, Nhân lực Kế toán tài chính có thể đóng góp vào sự tăng trưởng của tài chính xanh, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phân tích, đưa ra được những thông tin so sánh giữa các công ty theo từng khoảng thời gian khác nhau là nhiệm vụ không thể thiếu sót của lực lượng nhân sự này. 

“Những thông tin được sử dụng bởi các cơ quan xếp hạng ESG, cho phép các nhà đầu tư đánh giá môi trường của một công ty một cách kỹ lưỡng, nhất quán và có sự so sánh của các chuẩn mực kế toán truyền thống,’ ông nói. “Đã có những nỗ lực để thúc đẩy các tiêu chuẩn báo cáo toàn cầu. Điều này thường bị chi phối bởi các cuộc thảo luận xung quanh việc các ngành công nghiệp khác nhau cần các tiêu chuẩn báo cáo khác nhau với các lập luận tương tự được trình bày cụ thể theo quốc gia”. 

Nadira Lamrad, trợ lý giám đốc về tính bền vững và tư vấn ESG tại Hội đồng môi trường kinh doanh của Hồng Kông, cho rằng Nhân lực Kế toán tài chính có thể giúp làm rõ yếu tố S trong ESG, vì đại dịch đã nhấn mạnh sự cần thiết phải định lượng tốt hơn yếu tố S này. “Sự công nhận dành cho ESG đang tăng lên nhưng sự kết nối giữa hiệu quả xã hội và kinh doanh vẫn khó mà tính toán được”, bà nói. ‘Cần phải phân định rõ ràng hơn đặc biệt là từ vai trò của kế toán tài chính chuyên nghiệp, để thấy được sự hữu ích của nó”.